Human Lanterns (1982)

Ren pi deng long
Režija: Sun Chung

Koreografija: Huang Pei Chia,Tong Gai

Uloge: Lo Lieh,Tony Liu, Chen Kuan Tai

Shaw Brothersov ultimativni negativac Lo Lieh u wuxia/hororu Human Lanterns pravi fenjere od koža žena, ljubavnica i sestara njegovih neprijatelja. Ovo zvuči jako zabavno, ali uz mračnu atmosferu priča, zapravo, ima prilično ozbiljan ton i netipična je za SB tog vremena.

Shaw Brothers je 1974. napravio eksperiment sa britanskim Hammer Studios i producirao kung fu-horor hibrid Legend of Seven Golden Vampires, u kome je uz Petera Cushinga igrao i David Chiang, kojeg su engleski mediji tada predstavili kao novog Bruce Leeja. Ništa neobično, godinu dana nakon Bruceove smrti, Chiang je zaista izgledao kao legitimni Bruceov nasljednik. Film je pukao u bioskopima, nakon čega je SB mudro odlučio da se mane Engleza i koprodukcija te se koncentriše na standardne kung fu i wuxia akcije po kojima su bili najpoznatiji.

Nekoliko godina kasnije Sammo Hung je za Golden Harvest snimio Encounter of the Spooky Kind, mješavinu kung fua, komedije i horora sa skakutajućim vampirima kyonsima (u Aziji vampiri mnogo više liče na zombije), koji je postigao veliki uspjeh u bioskopima. Hibrid kung fu/horor/komedija kasnije se iskristalisao kao legitiman podžanr sa desetinama filmova i nekoliko serijala, od kojih je najpoznatiji ostao svakako Mr.Vampire sa Lam Ching Yingom kao najčuvenijim taoistom-lovcem na skakutave vampire u hongkonškoj kinematografiji. Shaw Brothers je pratio taj trend i izbacio Human Lanters, u njihovom slučaju horor-wuxia akciju, po stilu sličnu Yuen Chorovim wuxia filmovima, i za razliku od Golden Harvesta bez komičnih elemenata. Za scenario je bio zadužen najhiperaktivniji scenarista SB svih vremena, Ni Kuang, koji ne samo da je radio adaptacije wuxia novela i pisao scenarije za borilačke filmove, već, ko bi rekao, i za horore. Veći komercijalni uspjeh je izostao jer već tada (1982.) Shaw Brothers je ozbiljno gubio bitku u bioskopima od Golden Harvesta i dani su mu bili odbrojani, ali je film vremenom stekao kultni status, ne samo kod kung fu već i horor fanova zbog dosta mračne atmosfere i eksplicitnih scena nasilja.

Lo Lieh u još jednoj, za njega karakterističnoj, ulozi hermita Chao Chun Fanga, ovaj put potpuno poremećeong, koji živi izolovano u planini izrađujući fenjere. Njega angažuje Lung Shu Ai (Tony Liu) kako bi mu napravio veličanstveni fenjer za predstojeću svečanost, na šta ovaj pristaje, pod uslovom da Lung nikako ne posjećuje njegovu radnju. U isto vrijeme, misteriozni ubica napada žene i guli im kožu, a među žrtvama je i sestra Tan Fuia (Chen Kuan Tai) sa kojim Liu ima neraščišćene račune iz prošlosti. Tan Fui optužuje Lung Shua za ubistvo i zakazuje mu duel. U međuvremenu, dok se oni iscrpljuju u međusobnom nadmetanju, nestaje i Lung Shu Aieva žena. Leševi nastavljaju da se gomilaju, pa Tan Fui i Lung odlučuju da ostave svoje razmirice po strani kako bi zajedno pokušali pronaći ubicu.

Majmunče u akciji

Kao i većina SB filmova, Human Lanterns ima problem sa ritmom; počinje furiozno, pa usporava i prebacuje se na sukob Lunga i Tan Fuia, koji nema mnogo veze sa glavnim tokom radnje. Iako je priča prilično jednostavna ona gubi fokus zbog nabacanih podzapleta kao i ambicije reditelja da zahvati previše likova. Vjerovatni razlog za ubacivanje subplotova je da se zadovolji predviđena minutaža filma, ali se nekada toliko pretjera da se osnovna priča potpuno zanemari. Posebno je to slučaj sa filmovima baziranim na wuxia novelama gdje su autori uvođenjem novih likova na svakih desetak minuta narušavali glavni tok radnje, što je dodatno rasplinjavalo film. Pošto nije bilo dovoljno vremena da se svakom od likova posveti odgovarajuća pažnja, oni su samo proletali kroz kadrove stvarajući još veću konfuziju. Većina situacija je trajala prekratko, neke malo duže, ali i takve su se razvijale i eskalirale u samo nekoliko minuta. Rezultat toga je da je djelove priča bilo apsolutno nemoguće pratiti. Srećom, Human Lanterns, ipak, nije toliko komplikovan i pruža priliku reditelju Sun Chungu da se više fokusira na glavne protagoniste.

Problem je i podjela, jer je Lo Lieh kao negativac dominantan u odnosu na Liua, koji je u svojoj ulozi više pasivni protagonista i izgleda dosta neuvjerljivo. U ovakvoj vrsti filmova ključan je balans pozitivac-negativac, a toga ovdje nema. Lo Liehov Chun Fanga je jedan od kompleksnijih likova kojeg smo gledali u prilično jednodimenzijonalnom Ni Kuangovom opusu. Zapravo, on je anti-heroj i antagonista u isto vrijeme, i svojim postupcima, koliko god bili moralno problematični, će vas natjerati da, na kraju, navijate za njega. 

Sun Chung je bio jedna od neobičnijih pojava među, prilično konvencionalnim, rediteljima Shaw Brothers studija. Najpoznatiji kao reditelj horora i exploatacija, Chung se u periodu dok je radio za SB isprobao i u drugim žanrovima, uključujući i kung fu filmove. Karijeru u SB je započeo sa fantazi hororom Devils Mirror (1972,), nakon kojeg je snimio exploataciju Sexy Killer, u stilu japanskih i američkih (Coffy) revenge filmova sa Cen Ping u glavnoj ulozi. Krajem sedamdesetih, potpuno se posvetio wuxia filmovima režirajući, između ostalih: Judgement of an Assassin (1977), The Avengin Eagle (1978) i The Deadly Breaking Sword (1979). Sve su to bile mračne priče sa dosta dramskih elemenata u kojima nije bilo standardnog Shaw slapticka. Njegovi filmovi su se prilično razlikovali od klasičnih wuxia produkcija baziranih na novelama sa detektivskim zapletima u kojima su dominirali romantični mačevaoci. Chung je radio sa originalnim scenarijima Ni Kuanga, čije su priče kao i seting izgledale mnogo mračnije od konkurencije, dok je akcije bila dosta brutalnija. Zapravo, vizuelno Sun Chungovi filmovi su bili na pola puta između ranog Chang Cheha i filmova Yuan Chora iz njegovog wuxia opusa. U posljednjoj fazi Shaw Brothersa, ponovo se vratio svojim omiljenim temama i radio je horor filmove Revenge of the Corpse (1981) i  Human Lanterns (1982), koji je ostao njegov najpoznatiji film. Zanimljivo je da je u tom periodu napravio izlet van studija kako bi snimio A Fistful of Talons, kung fu komediju sa Billy Chongom u glavnoj ulozi. Do kraja ugovora u Shaw Brothersu režirao je i skrajnuti, nikada remasterovani To Kill a Mastermind (mnogi fanovi se kunu u njega), te jedan od posljednjih SB filmova, The Master Strikes Back, u kojem je igrao Ti Lung – glumac sa kojim je Sun Chung najčešće sarađivao tokom svoje karijere.

  

Sun Chung

Sun Chung je sa dinamičnom režijom i načinom montaže bio prilično ispred svog vremena, a svakako ispred SB produkcije tog vremena. Bio je jedan od prvih SB-ovaca koji je koristio pokretnu kameru u snimanju akcionih scena. Kamera koja je stalno pratila akciju, u kombinaciji sa kreativno osmišljenom koreografijom, izgledala je sjajno. Ovaj način orkestriranja akcije će umnogome unaprijediti Chin Siu Tung par godina kasnije, u filmovima The Sword i Duel to the Death, ali ostaje činjenica da je Chung bio jedan od onih koji su pokrenuli trend. U Human Lantars Chung koristi i slow motion kadrove, koji samo naglašavaju standardno odličnu koreografiju u njegovim filmovima. Chungov stalni saradnik, zadužen za koreografiju i u ovom filmu bio je Tong Gai, jedan od pionira akcione koreografije Shaw Brothersa. Ako postoji koreograf koji je definisao SB stil, onda je to upravo on. U posao ga je uveo Yuen Siu Tin (čuveni Sam the Seed), biološki otac Yuen klana, kod koga je mladi Gai počeo kao statista. Vrlo brzo je talentovani Tong Gai, zajedno sa Lau Kar Leungom, počeo da radi koreografije na serijalu filmova o Wong Fei Hungu. U šezdesetima, wuxia filmovi su bili novi trend, i Gai se jako brzo prilagodio operskom načinu koreografisanja akcije. Tong Gai i Lau Kar Leung su južnjačke borilačke stilove i operetsku akciju, uz dodatak raznih oružja, jako uspješno kombinovali u modernu filmsku koreografiju. Gai je bio zadužen za osmišljavanje oružja i to je radio vrlo uspješno, dok je Leung orkestrirao akciju.Vrlo brzo su postali najtraženiji koreografski par u industriji, ne samo za wuxia filmove, već i akcije i komedije. Sljedeći potez u njihovim karijerama je bio prelazak u Shaw Brothers, gdje su sarađujući, prije svega, sa Chang Chehom i Yuan Chorom, redefinisali akcionu koreografiju te utabali put za novu generaciju koja se pojavila sedamdesetih.

Koreografija Tong Gaia u Human Lanterns je na nivou onoga što je radio tokom cijele karijere i izgleda kako bi i trebalo za jednu ozbiljnu produkciju. Posebno efektna je scena obračuna Tony Liua i Chen Kuan Taia sa urnama vina koje šutiraju kao fudbalske lopte. Tu scenu će Yuen klan kasnije pozajmiti i prilično eksploatisati u svom Drunken serijalu (Shaolin Drunkard, Drunken Tai-Chi). Tong Gai je bio majstor za kreativno korišćenje oružja kao i raznih predmeta u funkciji akcije (već pominjane urne), i jako inspirativan za sljedeću generaciju koreografa (Sammo Hung, Jackie Chan) koji su ubacivali komične elemente u akciju upravo preuzimanjem Gaieve formule. U filmu, Chung insistira na čestim zumova tokom akcije, oružje svako malo udara u kamere pa imate osjećaj kao da gledate 3D film. Ako zanemarimo ovaj detalj, sve ostalo vezano za koreografiju je prva liga. Žice i trampoline su prisutne, ali ništa nije pretjerano ni suvišno.

  Lo Lieh

Lo Lieh je najbolji primjer hongkonške hiperprodukcije sedamdesetih, jer je, prema podacima sa hkmdb.com, glumio u preko 200 naslova. Iako je King Boxer (1972) u kojem je igrao glavnu ulogu, uz Bruce Leejeve filmove, bio najpopularniji hongkonški borilački film na zapadu ikada, on od Lieha nije napravio zvijezdu. Nastavio je da igra epizode, uglavnom negativce u SB filmovma, u isto vrijeme pojavljujući se u mnogim nezavisnim produkcijama. Glumio je, između ostalih, u neobičnoj superherojskoj kung fu komediji Bittoa Albertinia, Supermen Against the Orient, u kojem je koreografiju radio Jackie Chan, kao i sa Lee Van Cleefom u još jednoj SB koprodukciji, The Stranger and the Gunfighter. 

Tony Liu Yung (Lau Wing), najpoznatiji je kao antagonista iz Bruce Leevih filmova The Big Boss i Fist of Fury. Debitovao je u SB kod još jednog reditelja poznatog po hororima i eksploatacijama, Ho Meng Hua, u filmu The Dragon Missile. Njegove borilačke vještine nisu bile na nivou glumačkih, pa mu je wuxia okruženje vjerovatno više odgovaralo od klasičnih kung fu filmova. Igrao je naslovnu ulogu u Emperor Chien Lung, popularnom serijalu sa kraja sedamdesetih za Shaw Brotherse. Za studio je ostao vezan ugovorom do samog kraja, igrajući u velikom broju filmova, između ostalih, bio je redovan u filmovima Yuen Chora, kao i kod najznačajnijeg reditelja posljednje faze Shaw Brothersa, Lu Chin Kuna (kojem je kao i Lau Wingu vesternizovano ime bilo Tony Liu).

Scenografija u Human Lanterns je, kao i uvijek kod Shaw Brothersa, na vrhunskom nivou. Wuxia stilizacija sa kostimima i setovima neodoljivo podsjeća na Chorove filmove. Ovaj put je, kao što sam već pomenuo, za nijansu mračnija sa naglašenom horor atmosferom, zamračenim enterijerima i karakterističnom maglom koja daje gotski ugođaj filmu, kao i sjajno dizajniranim Chao Chun Fangovim brlogom, koji je kao prepisan iz filmova Hammer produkcije. Maska ubice zaista izgleda zastrašujuće, mada bi se to teško moglo reći za bilo kog roze majmuna. Da, majmunska maska sa ljubičastom perikom! Scena guljenja kože je stvarno uznemirujuća čak i za današnje standarde. U dabovanoj verziji zaboravite na ovu scenu, a izbačena je i iz remasterovanog izdanja Celestiala zajedno sa još nekoliko nasilnih scena. Postoji uncut verzija koja kruži netom, ali nije remasterovana i prevod je kriminalan. Dok je Hong Kong još bio pod engleskom krunom, postojala je praksa da se uz mandarinski i kantonski rade i engleski prevodi filmova, za koje su u većini slučajeva bili zaduženi potpuni amateri kojima izgleda nije padalo na pamet da će ovi filmovi nekada imati i internacionalnu publiku. Kako je to izgledalo možete se uvjeriti na ovom blogu http://shelflifeclothing.com/blog/ 

U hiperprodukciji svega i svačega što je izlazilo iz SB studija, Chungovi filmovi nikada nisu bili previše popularni. Za komercijalni uspjeh Shaw Brothersa, bili su zaduženi reditelji poput Chang Cheha i Lau Kar Leunga. Međutim, on nikada nije odustajao od svojih ideja koliko god bile neobične i mimo većinskog ukusa publike. Ipak, kada danas gledate remasterovane SB filmove, ne možete se oteti utisku da je iza nekih od najzanimljivijih naslova stajali reditelji fantasy-horor eksploatacija, među kojima se izdvajao, upravo, Sun Chung.

 

Shaw Brothers je u svoje vrijeme izbacio priličan broj sjajnih fantasy-horor filmova; uz Chungove filmove tu je, prije svega, bio Ho Meng Huov Black Magic (1975), sa nastavkom Black Magic 2 (1976), kao i vrlo popularnim Oily Maniac (1976). Huo je stajao i iza jednog od najneobičnijih projekata studija – SB verzije King Konga The Mighty Peking Man (1977). Jednako uspješan bio je Kuei Cheh Hung sa The Boxer 's Omen, The Killer Snakes (1974), Ghost Eyes (1974), Witchcraft (1980), Hex (1980), Hex 2 i završnim dijelom trilogije Hex After Hex (1982). Neki od tih filmova poput Corpse Mania (1981), Bewitched (1981) i The Curse of Evil (1982), nažalost, nikada nisu remasterovani, ali se na netu mogu pronaći u sasvim pristojnim verzijama.

Sun Chung je sa Human Lanterns pokazao da crossover horora i borilačkog filma može jako dobro da funkcioniše u wuxia okvirima, i prava je šteta što više ovakvih filmova nije snimljeno. Preporuka za ljubitelje oba žanra.