Shaolin vs. Wu Tang (1983)

Shao Lin yu Wu Dang

Režija: Gordon Liu

Koreografija: Lau Kar Leung

Uloge: Gordon Liu, Adam Cheng, Wang Lung Wei

Proizvodnja: Hong Kong, 1983.

Do 1983. produkcija kung fu filmova u Hong Kongu je skoro potpuno obustavljena. Borilački film epohe hiperproduciran sedamdesetih, početkom nove dekade je postao kao ptica Dodo – izumrla vrsta. Ako bi se i pojavilo nešto što bi ličilo na kung fu film, ispostavilo bi se da se radi o Godfrey Hoovim cut and paste abominacijama sa ubačenim snimcima starim po deset i više godina, ili nindža filmovima koji su pratili novi trend. U novim okolnostima i pravilima koje su nametale producentske kuće bilo je nemoguće uhvatiti duh vremena i način proizvodnje filmova iz sedamdesetih. Nezavisne produkcije su se već prebacile na moderne akcijaše i komedije u stilu braće Hui i Karla Make iz Golden Harvesta i Cinema Cityja, dok je još jedino Shaw Brothers, koji je bio na izdisaju, tvrdoglavo snimao wuxia-fantazije u enterijerima Movietowna. Nakon kraha na blagajnama Tsui Harkovog Zu Warriorsa, i njima je odzvonilo. Shaolin vs. Wu Tang je bila jedna od posljednjih produkcija zlatnog doba kung fu filma i debitanska režija mlade zvijezde posljednje faze Shaw Brothersa, Gordona Liua.

Plan zlog princa (Wang Lung Wei) je da eliminiše najbolje majstore borilačkih vještina, pokupi njihove priručnike, nauči nove stilove kako bi se pripremio za sljedeće suparnike, sve ih eliminisao, ovladao njihovim vještinama i postao nepobjediv. Najvažniji priručnik kojeg želi da se dokopa je onaj iz Wu Tanga sa „sedam tajnih udaraca“, ali postoji samo jedan primjerak za koji niko ne zna gdje se nalazi. Pošto princ ne može da dođe do priručnika, jedini način da nauči novi stil je da ga vidi u praksi tako što će mohahe iz Šaolina i Wu Tang borce nahuškati jedne na druge. Za taj plan su mu idealni Wu Tang borac Chao Fung Wu (Adam Cheng), i monah Hung Jun Kit (Gordon Liu), koji iako pripadaju različitim školama su vrlo dobri prijatelji. Nakon što otruje Chao Fungovog učitelja i ubije Hungovu sestru, princ je na dobrom putu da ih zavadi. On zakazuje turnir gdje će svoje snage odmjeriti Šaolin i Wu Tang. Chao Fung i Hong su ubijeđeni da je druga škola kriva za njihovu nesreću i zaklinju se na osvetu. Oni odlaze u svoje škole gdje se pripremaju za finalni obračun, dok im princ sprema još jedno iznenađenje za kraj. Ovo je valjda najgeneričkiji zaplet viđen milion puta u kung fu filmovima, sa jedinom razlikom što je ovaj put ubačen Wu Tang klan i to ne kao antagonista Šaolinu, već žrtva Qing zavojevača.

 

U zlatno doba kung fu filma bilo je uobičajeno da se glumci nakon izvjesnog vremena nađu sa druge strane kamere, doduše, uglavnom kao koreografi, mada je bilo onih koji su se oprobali i u režiji. Iako to nije bio običaj Shaw Brothersa, jedna od najvećih  zvijezda studija, Jimmy Wang Yu, još dok je bio pod ugovorom sa produkcijom režirao je The Chinese Boxer (1970), zvanično prvi moderni kung fu film. Film je postigao toliki komercijalni uspjeh da je Jimmy odlučio da napusti SB i krene u samostalnu avanturu produciranja i režiranja filmova – što će se par godina kasnije ispostaviti kao ne baš promišljen potez. Sljedeće godine je Bruce Lee, nakon velikog uspjeha Big Bossa i Fist of Furya, osnovao svoju Concord produkciju i sam producirao, režirao i koreografisao Way of the Dragon (1972). Film nije ponovio komercijalni uspjeh prethodnika, ali je zaradio sasvim dovoljno da mu obezbijedi nazavisnost u odnosu na Raymonda Chowa, koji mu to nikada nije oprostio i preko Betty Ping izveo njegovu likvidaciju (ovo je naravno jedna od teorija zavjere koja je prilično eksploatisana ali lišena bilo kakvih dokaza). Jackie Chan je pred kraj saradnje sa Lo Weiem režirao Fearless Hyena, sigurno najbolji Jackiev film iz tog perioda. Wei je kasnije, pokušavajući da profitira na Jackievoj popularnosti, sklepao nastavak koji nije bio ni blijeda sijenka originala. Sammo Hung se nakon godina bivanja pomoćnom radnom snagom u Golden Harvestu te koreografisanja svega i svačega,  latio režije i snimio Iron-Fisted Monk (1977). Kad je Shaw Brothers u pitanju, Ti Lung je u pauzama rada sa Chang Chehom režirao moderni akcioni film  The Young Rebel (1975), u kojem je očigledna njegova fascinacija motorima, dok je Fu Shenga prerana smrt preduhitrila da završi svoj rediteljski prvenac. Najpoznatiji antagonista studija, Lo Lieh, svoj prvi i jedini izlet sa druge strane kamere imao je sa Clan of White Lotus iz 1979., koji je bio svojevrsni rimejk Lau Kar Leungovog Executioners from Shaolin (1977). Nova generacija glumaca se, takođe, bavila režijom.  Jet Li je režirao Born to Defence (1988), Donnie Yen Legend of the Wolf (1997), doduše njihovi pokušaju su završili dosta neslavno. U svemu tome jedna od posljednih autentičnih zvijezda kung fu filma sedamdesetih, Gordon Liu, režirao je jedan ali vrijedan, Shaolin vs. Wu Tang, ali ne za svoj matični Shaw Brothers, već nezavisnu produkciju svog mentora Lau Kar Leunga.

Ipak postoji dilema da li je ovaj film zaista režirao Gordon Liu ili ga je ko-režirao zajedno sa Lau Kar Leungom. Dva  najreferentnija sajta za kung fu film ne pomažu previše u rješavanju ove nedoumice. Francuski www.hkcinemagic.com Leungu pripisuje režiju, dok www.hkmdb.com navodi Gordon Liua kao reditelja, a Leunga kao producenta te glavnog koreografa. Bey Logan na jednom mjestu pominje ovaj film kao debitantsku režiju Gordon Liua, pa ću da se držim prve varijante, iako je vrlo moguće da su film zajedno režirali Liu i Leung.

 

Nakon The 36th Chamber of Shaolin, Lau Kar Leungova koreografija je doživjela svoju kulminaciju. Pošto nije bio pristalica žica i trampolina,  teško je mogao osmisliti nešto kreativnije i takmičiti se sa konkurencijom koja je dolazila iz Golden Harvesta. Međutim, čini se da su komedije bile prostor u kojima se mogao do kraja izraziti bez da se pridržava “realnog kung fua” i bude opterećen autentičnom akcijom. Upravo je on svojom debitantskom režijom The Spiritual Boxera predstavio nešto drugačiji pristup koreografiji, te pokrenuo talas filmova koji su kombinovali kung fu i komediju sa tradicionalnim kineskim pričama o duhovima. Trend su prihvatili i u narednim godinama nadogradili Yuen Woo Ping i Sammo Hung preko „drunkard“ serijala i filmova Close Ecouters of Spooky Kind i Mr. Vampire.  

Shaolin vs. Wu Tang je sigurno jedan od najbolje koreografisanih Lau Kar Leungovih filmova u  post The 36th Chamber eri.  Mnogi  bi vjerovatno istakli Legendary Weapons of China ili 8 Diagram Pole Fighter, zbog eksperimentisanja sa raznim vrstama oružja, ali mislim da ni u jednom njegovom filmu kvalitetna koreografija i slapstick komedija nisu tako dobro funkcionisali zajedno kao ovdje. Čini se da su siromašniji uslovi nezavisne produkcije na Leunga djelovali samo kao dodatne inspiracija i da ga nisu sputali kao mnoge njegove kolege do tada. Leung u borbama kao i obično baca akcenat  na pojedinačne vještine i detaljno orkestriranje akcije. Ipak, on u Shaolin vs. Wu Tang  nije limitiran “realnim kung fuom” niti  pretjeruje sa komičnim elementima, već je izabrao, uslovno rečeno, srednji put, pozajmljujući dosta motiva iz operskog načina borbi kao i mačevanje iz wuxia filmova. To je opravdano činjenicom da u filmu imamo demonstraciju Wu Tang tehnika u kojima se podrazumijeva upotreba mačeva.  Ovdje, na neki način, imamo povratak stilu kojeg je započeo krajem šezdesetih sa tadašnjim saradnikom Tong Gaiem i pod rediteljskom palicom Chang Cheha, naravno, u međuvremenu prilično osavremenjenom. Takođe, Leung ubacuje dosta modernih elemenata u akciju, borbe su mnogo razigranije, možda koreografija nije toliko ujednačena kao kod nekih njegovih filmova za Shaw Brothers, ali je sigurno atraktivnija. Još jedan bitan element je intenzitet akcije. Naime, Leungove koreografije, iako do detalja isplanirane i sprovedene te uvijek vrlo kvalitatne, čak i za svoje vrijeme nisu bile naročito brze. Npr. akcija Roberta Taia i Phillipa Kwoka u Venomsima je bila mnogo brža, kao i Tong Gaieve wuxia borbe orkestrirane za Yuen Chorove filmove. Izvan Shaw Brothersa, već pominjani Sammo Hung i Yuen Woo Ping su se nametnuli kao ozbiljni koreografi upravo preuzimajući Laungov tradicionalni stil, ali ubacujući intenzitet i fleksibilnost operskih pokreta. Tako da za gledaoce naviknute na njih ili na novi talas akcione koreografije koju je predvodio Ching Siu Tung, Leung više nije bio toliko atraktivan. Međutim, ovdje je akcija mnogo brža, raznovrsnija i samim tim atraktivnija. Komični elementi nisu prepisani klasični chop-socky momenti koji u većini filmova služe samo fileri kako bi se popunilo vrijeme, već su sastavni dio akcione koreografije.

 

Gordon Liu  tokom borbi se drži motke i ručnih tehnika, dok Adam Cheng, osim što koristi karakteristični Jiang - Wu Tang mač, primjenjuje i stil “dva prsta“ kojima imitira pokrete mača. Iako je u filmu  naglasak na razlici između kung fu i Wu Tang tehnika, pred sam kraj Leung prvo improvizuje stilove i prilagođava ih  borcima, zatim mijenja njihove uloge, da bi ih do kraja kombinovao i integrisao u jedinstven borilački stil. Da je film sniman par godina ranije, ovako nešto Leung kao kung fu puritanac sigurno ne bi uradio, ali početkom osamdesetih mnogo toga se promijenilo, pa i njegov „autentični kung fu“, na kojem je insistirao godinama, zamijenjen je raznim eklektičnim stilovima sa naglaskom na atrakciji u kojoj su bile dozvoljene sve moguće kombinacije. 

Karakteristični slapstick momenti, standardna boljka ovih filmova, ne pomažu previše da se održi intenzitet radnje, međutim, s obzirom na dužinu filma (nešto malo jače od sat i dvadeset minuta) i količinu akcije, ni ne odmažu. Za razvoj likova i neku ozbiljnu priču od silne akcije, vjerovatno i nedostatka ambicije, u filmu realno nije bilo previše vremena,  ali zaplet sa spletkarenjem Qing princa i  naglaskom na razlici Wu Tang i šaolinskih stilova u borbama, drži pažnju do kraja.

U wuxia novelama koje su pedlošci za mnoge borilačke filmove, Wu Tang klan ili Wu Tang sekta je predstavljena kao lider svih klanova u okviru wulina (svijet ratnika u Jianghu univerzumu) i kao glavni spletkaroši i antagonisti. Članovi Wu Tang klana iz novela su taoistički sveštenici dugih kosa koji se ne razdvajaju od Jiana i koji ekstenzivno koriste svoju Qi energiju u letenju i borbama. Unutrašnja energija ili Qinggong je vezana za taoističu tradiciju, kao i legendu o porijeklu Wu Tang borilačkih vještina.

 

Osim što se smatra planinom sa koje prema legendi potiče taoizam, Wu Tang je rodno mjesto “mekih” ili unutrašnjih borilačkih vještina Tai Chi Chuana i Chi Kunga. Prema legendi, za vrijeme vladavine Ming dinastije, vjerovatno u 13. vijeku, mada izvori navode različite datume, od kasnog Songa do Minga, taoistički monah Chan San Feng je pohodio Wu Tang  planinu kako bi našao mir i  posvetio se razvijanju i kontroli unutrašnje energije. Jednom prilikom, posmatrao je borbu ždrala i zmije, koje su ga asocirale na sukob između dvije suprostavljene sile prirode.  Zmija je predstavljala unutrašnju, mekanu energiju, dok je ždral simbolizovao tvrdu silu prirode. Poučen ovim iskustvom, kao i kretanjem prirodnih elemenata zemlje, vode, vatre i vjetra, prije svega vode i oblaka koji su osnovna metafora vještine, stvorio je borilački stil sa 72 pokreta Tai Chi Chuan – vještinu koja se oslanja na mekoću i unutrašnju energiju i koja je postala osnova Wu Tang sistema borilačkih vještina.  

Prema verziji njegovog života iz wuxia novela, prije svega Jin Yongove The Heavenly Sword and Dragon Saber, koja je kasnije postala izvor mnogih adaptacija, Chan San Feng je bio bivši monah iz Šaolina koji je u vrijeme kasnog Songa osnovao prvi taoistički manastir u planinama Wu Tanga. On je šaolinski tvrdi stil modifikovao u meke forme – 32 Wu Tang pokreta dugačke pesnice. Chan San Feng, ili Juanbo kod Jim Yonga, svoje znanje je prenio na sedam učenika koji su kasnije postali poznati kao “Sedam heroja Wu Tanga”. Oni su prenijeli njegovo učenje na sljedeće generacije te dodatno usavšili Wu Tang borilačke vještine.

Zanimljivo je da je Jet Li igrao Juanba u Tai Chi Masteru, dok u Kung Fu Cult Masteru – još jednoj adaptaciji The Heaven Sword and Dragon Sabera u kojoj se takođe pojavljuje Jet Li – Chan San Fenga glumi Sammo Hung. Osim adaptacija wuxia novela u kojima se pojavljuje Chan San Feng i drugi Wu Tang borci, česta tema u kung fu filmova je sukob Wu Tanga i Šaolina. Wu Tang borci su antagonisti koji dolaze u Šaolin kao špijuni i provokatori te uvijek iznova prave probleme. U Holy Robe of Shaolin Temple, koji je potpisan i kao Shaolin vs Wu Tang 2, iako se radi o kineskom filmu koji nema veze sa originalom, postoje loši momci iz Wu Tanga kao antagonisti. Kod Chang Cheha u filmu 2 Champions Of Shaolin, Venomsi se bore protiv Wu Tang uljeza. Postoje i obrnuti primjeri. U filmu Ho Meng Hua, Abbot of Shaolin, David Chiang kao šaolinski monah odlazi u Wu Tang kako bi trenirao i porazio izdajnika Pai Meia. 

Osim što se trudi da stilski i tematski kopira SB, Liu se potrudio i da okupi što više glumaca koji su u jednom dijelu karijere bili pod ugovorom kod Run Run Shawa. Wang Lung Wei kao antagonista je stari Liuov suparnik iz vremena Shaw Brothersa. Jedan protiv drugog su se borili u preko dvadeset filmova, zapravo, skoro da ne postoji film pod rediteljskom palicom Lau Kar Leunga u kojem igra Gordon Liu, a da nema neki obračun sa Weiem. U filmu se osim Wang Lung Weia, pojavljuju i Ching Li, Wong Ching Ho, Chan Shen, Elvis Tsui, Ching Miao i drugi. Naravno, film nose Adam Cheng i Gordon Liu.

Adam Cheng zbog nepoznavanja borilačkih vještina nikada nije bio zanimljiv rediteljima kung fu filmova, ali urođena harizma koju je posjedovao preporučila ga je za uloge usamljenih mačevaoca wuxia žanra. Karijeru je započeo u filmovima veterana Wong Fenga (The Devil Warrior, Silver Knife, Scarlet Blade), uporedo gradeći karijeru pjevača kineskih pop melodija. U Hong Kongu je uobičajeno da najveće zvijezde uz glumačku karijeru snimaju pop albume – Jackie Chan je najbolji ili najgori (zavisno od muzičkih afiniteta) primjer te prakse. Vrhunac popularnosti doživio je sredinom sedamdesetih sa wuxia serijalima Book and Sword (1976) i Heavenly Sword and Dragon Sabre (1979), u kojima je i pjevao uvodne songove.  Najpoznatiji Chengov wuxia film, The Sword, Patricka Tama,  vjerovatno je najbolji naslov rane novotalasne akcije sa do tada neviđenom vrhunski stilizovanom koreografijom iz radionice majstora zanata Ching Siu Tunga.

U hongkonškoj kinematografiji postoji tradicija još od  Kuan Tak Hinga i serijala filmova Wong Fei Hunga da glumci budu i eksperti u borilačkim vještinama. Međutim, tek sa Ng See Yuenom u nezavisnim produkcijama dobili smo  borce koji bez ikakvog glumačkog iskustva igraju glavne role u kung fu filmovima. Chen Kuan Tai, iako prvi profi-borac produkcije koji je u okviru Shaw Brothersa prošao i glumačku školu, se uz uloge akcionih heroja oprobao u mnogim dramskim ulogama, ali nikada previše nije koristio svoj Tai Shing Pek Kwara. Zapravo, prvi autentični majstor Hung Gara bez glumačkog iskustva koji je dobio šansu kod Lau Kar Leunga bio je Gordon Liu.

Iako je debitovao na Tajvanu u par sporednih uloga Chehovog “Šaolinskog kruga”,  Liuova ozbiljna karijera je započela  filmom Challenge of the Masters (1976), u režiji njegovog mentora Leunga, za koga će ostati vezan sve do zatvaranja studija. Liu je bio Lau Kar Leungovo kumče, a ne usvojeni sin Lau Chama, ili Leungov i Lau Kar Wingov polubrat, kako se pogrešno na mnogim mjestima navodi. Gordon Liu (Lau Kar Fai)  je kasnije, kao mnogi učenici i akrobate iz operskih škola, iz poštovanja prema učitelju preuzeo Leungovo prezime. U Challenge of the Masters je tumačio mladog Wong Fei Hung, ulogu koju je reprizirao par godina kasnije i u filmu Martial Club (1981), opet u režiji Lau Kar Leunga. Nakon nekoliko manjih rola u Executioners From Shaolin (1977) i Shaolin Mantis (1978), uslijedila je uloga monaha San Tea u The 36th Chamber of Shaolin, koja ga je proslavila. Za potrebe filma po prvi put je obrijao glavu i  uspostavio imidž kojeg od tada nije mijenjao. Ovaj film, kao i njegovi nastavci Return to the 36th Chamber (1980) i The Disciples Of The 36th Chamber in (1984), bavili su se istorijskim kontekstom okupacije Qing Dinastije i otporom Ming lojalista koji su svoje utočište nalazili u okviru zidina hrama Šaolin. U  filmovima Lau Kar Leung je detaljno prikazao faze koje monasi iz Šaolina prolaze u savladavanju borilačkih vještina, ali i filozofiju koja stoji iza njih.

Gordon Liu je u tom periodu za Leungovu nezavisni kompaniju Lau Brothers Film Company, snimio još par filmova, Fists and Guts (1979) i Carry on Wiseguy (1980), koji su ostali ispod radara.  Početkom osamdesetih nastavio je da radi za SB, a pojavio se u jednom od  najboljih Leungovih filmova iz tog perioda Legendary Weapons of China (1982). Zanimljivo je da su u filmu Lau Kar Leung i Gordon Liu odmjerili snage ispred kamera, baš kao i par godina ranije u Challenge of the Masters. Liu je sljedeće godine igrao u svom posljednjem filmu za Shaw Brothers 8 Diagram Pole Fighter (1983), zajedno sa još jednom zvijezdom u usponu Alexanderom Fu Shengom. Fu Shengova tragična smrt tokom produkcije filma označila je i simbolički kraj Shaw Brothersa i jedne ere. Ovaj film je bio i kraj saradnje između Liua i Leunga,  jer se nakon zatvaranje studija Gordon Liu pojavio još samo u neuspješnoj Lau Kar Leungovoj produkciji Tiger on the Beat (1986). Krajem dekade i tokom devedesetih, Liu je nastavio svoju karijeru i igrao u velikom broju filmova tumačeći uglavnom sporedne ili kameo uloge. Nove generacije ga pamte kao Pai Meia iz Tarantinovog Kill Billa 2 (2004).

Na kraju, Gordon Liu je dokazao kako je moguće napraviti kvalitetan šaolinski film i bez Chang Cheha, bogatog budžeta i sve raskoši koju je pružao Shaw Brothers. Shaolin vs. Wu Tang  je po svemu klasičan  kung fu film, ali ne osamdesetih, već iz sredine prethodne dekade. Radnja je pravolinijska, nema suvišnih rukavaca i kraj neće donijeti neki zanimljiv preokret ni izneneđenje kao u mnogim kung fu filmovima sa detektivskim zapletima. Takođe, produkcija je neuporediva u odnosu na SB standarde, čak je ispod pojedinih nezavisnih borilačkih filmova epohe. Ipak, nudi sasvim dovoljno kvalitetne akcije u realizaciji Lau Kar Leunga, i ako ne tražite dlaku u jajetu a volite tradicionalne old school kung fu filmove – ovo je film za vas.