Killer Clans (1976)

Liu xsing hu die jian
Režija: Yuen Chor
Koreografija:Tong Gai

Uloge: Cung Wa, Yueh Hua, Ku Feng

Od 1984., godine kada su zvanično prestali sa radom, Shaw Brothersi su i bukvalno stavili katanac na firmu i sljedećih 15 godina bilo je nemoguće doći do njihovih filmova, osim loših piratskih izdanja. Dugo je kružila priča kako su filmovi u podrumima studija Clearwather Baya uništeni lošim održavanjem i vlagom, te da nikada nećemo vidjeti neke od najvažnijih naslova u istoriji borilačkog filma. Konačno je 2000. jedini živući član Shaw dinastije Run Run Shaw, koji je i dan danas u svojoj 105. godini još uvijek, relativno, živ,  pristao da proda kompletnu Shaw Brothers kolekciju kompaniji Celestial Pictures za 85 miliona dolara. Sljedeće tri godine katalog je remasterovan (skoro 800 naslova)  i pružio nam mogućnost da po prvi put vidimo SB filmove u najboljem mogućem izdanju. Prva tri naslova koja su izbacili bila su nimalo slučajno King Huov Come Drink With Me, Chang Chehov Heroic Ones i Killer Clans od Yuen Chora, kao uvod u opus tri najznačajnija reditelja u istoriji produkcije.

Killer Clans je adaptacija jedne od poznatijih novela Ku Longa Meteor, Butterfly, Sword,  i označio je početak saradnje Yuen Chora sa Ku Longom, koja će obilježiti posljednji period Shaw Brothersa.

Priča je prilično komplikovana pa ne želim previše da ulazim u prepričavanje, ali u najkraćim crtama ide ovako: dva rivalska klana Lung Men i Roc klan se međusobno bore za prevlast u “svijetu borilačkih vještina”. Nakon što je misteriozni mačevalac Meng Sheng Wen (Chung Wa) unajmljen da ubije vođu prvog klana ujka Sun Yua (Ku Feng), on se sakriva u podzemlje dok njegova desna ruka Lu Hsiang Chuan (Yueh Hua) preuzima vodstvo klana. Priča se komplikuje kada Meng Sheng ulazi u sukob interesa pošto se zaljubljuje u Sun Yuovu ćerku (Ching Li). U međuvremenu, Sun Yuov sin Sin Chien (Wang Chung) i blizak saradnik Han Tang (Lo Lieh) su ubijeni, a sve upućuje na Meng Shenga. Međutim, Meng Shen nije jedini koji Sunu radi o glavi, pa nastaje opšta zbrka ko koga lovi. 

Kada gledate adaptacije novela Ku Longa budite spremni na komplikovane zaplete i plot twistove od kojih će vam se, ako niste naviknuti na ovakve filmove, sigurno zavrtiti u glavi. Ku Longovi komplikovani wuxia detektivski zapleti se razvijaju u misterije, često sa fantastičnim elementima, posebno za vrijeme njegove saradnje sa Chang Peng Yiem kada nastaju vrlo neobični filmovi kao što su bili Relentless Broken Blade i Awe Inspiring Weapon. U slučaju Killer Clansa izbjegnuti su fantastični elementi i priča funkcioniše kao klasični špijunski triler u wuxia okruženju sa velikim brojem nepoznatih.

Strpati 1000 strana novele u film od 90 minuta sa mačevanjem i gomilom podzapleta, intriga i zamjena identiteta nije bio nimalo lak posao, pa su se iz tog razloga ovakve priče u rukama nevještih reditelja raspadale nakon desetak minuta filma. Yuen Chor uspijeva da održi koliko-toliko koherentnu radnju, količinu subplotova svede na najmanju moguću mjeru, pa nakon nekih pola sata imamo definisane likove i glavni tok priče. Doduše, motive pojedinih likova jako je teško razumjeti u silnim intrigama i mijenjanju strana, posebno u drugom dijelu filma kada imamo iznenađujuće promjene lojalnosti, ali bar ostajemo na par njih, te je radnju mnogo lakše pratiti. 

Zanimljivo je da motiv osvete, pohlepa ili novac kod antagonista nisu ključni pokretač radnje u wuxia filmovima, već često prevladavaju potpuno drugi motivi (potraga za zaboravljenom tehnikom, izgubljenim mačem, nekom relikvijom itd.). Filmovi o klanovima izgledaju kao antiteza filmova o trijadama; dok je kod trijada novac i socijalni status glavni pokretač, ovdje imamo druge motive koje je, van okvira Jianghu univerzuma, teško shvatiti.

Killer Clans počinje softcore scenom sa kadrovima kamasutre, što je vrlo neuobičajeno za ovu vrstu filmova, ali služi kao podsjećanje kakve je filmove Yuen Chor snimao na početku karijere. Iako se proslavio sa wuxia adaptacijama sebe nikada nije smatrao rediteljem borilačkih filmova. Chor je potekao iz tradicije Kantonske opere, njegovi prvi filmovi su bile ekranizacije opera kao i melodrama i romantičnih komedija u kojima je znao da na najbolji način uklopi melodramatične priče i akciju. Ipak, ti filmovi nisu baš najbolje prolazili na blagajnama, i tek na nagovor prijatelja da pročita neke od Ku Longovih novela, zainteresovao se za žanr. 

U Yuen Chorovim adaptacijama Ku Longovih priča uvijek postoji nekoliko prepoznatljivih elemenata koji se ponavljaju iz filma u film. Npr. filmove su otvarale melanholične melodije uz čamac koji polako pluta niz rijeku sa djevojkom koja je ljubavni interes heroja. Tu su, takođe, dobro osvijetljene i ukrašene pećine gdje žive učitelji i duhovnici (hermiti) kod kojih heroj dolazi po savjet. Zatim, djevojka koja svira harfu ili sličan instrument i koja uvijek pruža bitnu informaciju heroju kako bi pronašao ubicu ili riješio misteriju. Nezaobilazne su i tajne tehnike ili oružja koje svaki wuxia heroj posjeduje.

Chorovi romantični heroji su bili sušta suprotnosti u odnosu na brutalne junake Chang Chehovih filmova. On se u svojim filmovima fokusirao na odnose između likova, odnos heroja prema suprotnom polu i njihove emocije koji su se podrazumijevale. Kod Chora ženski likovi su vrlo važan segment priča, kao ratnice i ljubavnice one su evocirale povratak na izvorni wuxia. Akcione scene, u koreografiji Tong Gaia, bile su izuzetno inventivnie, sa upotrebom žica i trapolina, te nekih novih elemeanta kao što su laseri i slično, ali nikada nisu izlazile iz wuxia kanona. Takođe, kvaliteta fotografija koja je uverljivo dočaravala atmosferu filmova, kao i neobično korišćenje svjetla te različitih paleta boja, činile su Chorov vizuelni stil jedinstvenim. Doduše, pred kraj karijere svoju estetiku je pretvorio u jeftin kič, sa pretjerivanjima svake vrste, u filmovima kao što su Descendant of The Sun (1983) ili The Enchantress (1983), ali i ti filmovi su mnogo kvalitetniji od wuxia prosjeka toga vremena.

 

Tong Gai

Ako u filmu postoje razna tajna oružja, gadgeti na ispaljivanje strelica i neobične zamke, onda budite sigurni da je koreografiju radio dugogodišnji Lau Kar Leungov saradnik Tong Gai. Njegov zaštitni znak su bila nekonvencionalna oružja koja je sam izmišljao ili nadograđivao već postojeća na razne kreativne načine. Samo u Killer Clans postoji desetak kreacija iz njegove radionice: od ispaljivanja otrovnih strelica iz rukava, do šešira za dekapitaciju sa smrtonosnim cilindrom kao nešto manje nabudžena varijanta giljotine iz The Flying Guillotines. Tong Gai je bio jedan od usvojenih sinova Simona Yuena (otac Yuen Woo Pinga) i kao svi Yueni prošao je obuku u Kineskoj operi, mada nikada formalno nije pripadao Yuen klanu. Oni su vrlo rano počeli da rade u nezavisnim produkcijama, dok je Gai cijelu karijeru ostao vezan isključivo za Shaw Brothers studio. Od svih gadgeta koje je izrađivao, najviše se bavio noževima i mačevima. U Kini se hladno oružje tradicionalno dijeli na kratko i dugo, a Tong Gai je, valjda, prvi koji je od kratkih mačeva (Daoa) pravio motke sa duplim oštricama, koje su se u isto vrijeme transformisale u oružje slično San Jie Gunu ili Three-sectional staffu. Najbolja demonstracija Three-sectional staffa sigurno je u čuvenom The 36th Chamber of Shaolin, kada monah San Te (Gordon Liu) tokom treninga od slomljene motke na dva mjesta uz pomoć običnog kanapa kreira novo oružje. 

Svaki segment produkcije Killer Clansa je prva liga, od sjajno dizajniranih enterijera, kostima, do nekih detalja poput Gaievog neobičnog oružja, osim, možda, drečave krvi koja je vremenom zbog svoje upadljivosti, postala zaštitni znak Shaw Brothersa. Postoji priča da su im Amerikanci greškom poslali drečavu krv koja je u kombinaciji sa njihovim šarenim scenografijama i kostimima još više dolazila do izražaja. Ako je to zaista istina, onda mora su je poslali u velikim količinama, jer do zatvaranja studija se ništa nije promijenilo. Dobra stvar je što u filmu nema iritirajućeg on-screen teksta kao najave za razne likove. To je postupak koji su koristili mnogi wuxia autori, dok ga je Yuen Chor u svojim filmovima izbjegavo. U filmu nema previše zelenog svjetla, koje je Chor mnogo manje koristio od svjih kolega, i koje je uz jarke boje scenografije više podsjećalo na niskobudžetne tajvanske fantazi pokušaje nego ozbiljne produkcije. Na setove i kostime u filmu ne treba trošiti riječi, mada je utisak da su kod Chora uvijek izgledali za nijansu šareniji i bogatiji u odnosu na kolege iz produkcije. Što više gledate SB produkcije, posebno wuxia filmove, scenografija postane vrlo prepoznatljiva. Na primjer, čuveni crveni tepih u glavnom holu gdje su se često dešavale razne intrige i obračuni je sve do početka osamdesetih bio aktuelan, kao i viseći most (najčešće korišćen upravo u Yuen Chorovim filmovima) napravljen da glumi eksterijer sa kartonskim drvećem i plastičnim zvijezdama koje su se vidjele u pozadini. 

U SB se vodilo računa i o drugim aspektima produkcije. Zanimljivo je da su u studiju tokom  tranzicionog perioda prelaska iz Singapura u Hong Kong na čuvenu lokaciju Clearwather Beya, shvativši da zaostaju za svojim susjedima, angažovali veliki broj kamermana i tehničkog osoblja iz Japana. Uticaj Chambare je očigledan u velikom broju filmova, a posebno u wuxia žanru. I u Killer Clans akcija je jednim dijelom u stilu chamabare; u filmu nema dugih akcionih sekvenci osim posljednjeg obračuna izmedju Wa Chunga i Yueh Hua. Najbolja akcija se dešava u gostionici, što je uobičajen seting za orkestriranje akcije. U kung fu filmovima kada protagonista uđe u gostionicu, podrazumijeva se da tu nije samo zbog porcije riže i vina, te da će se sve vjerovatno završiti opštom tučnjavom. U ovom slučaju Yuen Hua prije nego što prebije cijelu kafanu, visi sa svih strana vezan konopcima.

Yueh Hua bio je jedan od najharizmatičnijih izdanaka SB škole i nije neobično što ga je Chor toliko puta upario sa svojim omiljenim glumcem Ti Lungom.
Hua i Lung su najbolje funkcionisali kada su dijelili vrijeme na velikom platnu, mada su u većini Chorovih filmova zapravo suparnici. Iako izuzetno atletski nadaren i posebno spretan u rukovanju mačem, Yueh, kao mnoge njegove kolege, nije prošao borilački trening na konvencionalan način. U vrijeme hiperprodukcije šezdesetih i sedamdesetih godina, obuka se, zapravo, mnogo više dešavala na setovima, gdje je, između ostalog, Hua izučio vještinu fencinga (mačevanja). Karijeru u Shaw Brothersu je počeo kao Monkey King u adaptaciji čuvene kineske legende Journey to the West. U isto vrijeme je glumio u King Huovom Come Drink With Me, skačući iz seta na set. Sljedećih desetak godina igrao je u filmovima svih relevantnih reditelja studija, da bi krajem sedamdesetih završio na Tajvanu, te u raznim nezavisnim produkcijama, između ostalih i neobičnoj HK-njemačkoj koprodukciji Enter the 7 Virgins (naslov dovoljno govori o kakvom se filmu radi).

Vođu klana igra ujka Ku Feng, koji je, valjda, glumio u svim borilačkim SB filmovima (preko 100) od pedesetih, pa do zatvaranja studija 1984. Ku Feng je jedan od rijetkih originalnih izdanaka Shaw Brothers produkcije, koji je nakon zatvaranja studija nastavio uspješnu karijeru i danas je vrlo aktivan na televiziji. Wong Chun, glumac koji je najpoznatiji po glavnoj ulozi u filmu Police Force (prvi film u kojem se pojavljuje Alexander Fu Sheng) je harizmatičan kao Ku Fengov sin, ali je neobično malo korišćen u kasnijim SB produkcijama. Mladi Danny Lee, koji će kasnije postati zvijezda John Woovih filmova, ovdje, u jednoj od svojih prvih uloga, ima malu ali upečatljivu sekvencu na groblju. Od poznatih glumaca tu je i Fan Mei Sheng ili kako su ga zvali "Fat fool of kung fu", otac Fan Siu Wonga iz kemp festa Story of Ricky. Fan Mei Sheng je u svoje vrijeme bio prilično popularan jer je često glumio pijanice i klošare, po uzoru na Simon Yuenovog lika Beggar Soa iz Drunken Mastera. Kroz kadar prolaze i druga poznata imena produkcije poput Lo Lieha, Chi Siu Kuenga (Norman Chu) i Yuen Biaoa.

Ku Longove novele nikada više nisu izgledale tako dobro kao u adaptacijama Yuen Chora. Poetična atmosfera i nevjerovatan osjećaj za detalje, Chora je izdvajala od gomile drugih autora koji su eksploatisali Ku Longovog rad u godinama koje su dolazile. Killer Clans izgleda vizuelno mnogo superiornije i od pokušaja rimejka Butterfly and Sword (1993) sa Michelle Yeoh u glavnoj ulozi, kao i od TV adaptacije par godina kasnije. Yuen Chorove adaptacije Ku Lungovih novela se poklapaju i sa posljednjim komercijalno uspješnim periodom Shaw Brothers produkcije. Shaw Brothers studio sigurno nije propao zbog filmova Yuen Chora, zapravo ako je išta u toj ogromnoj produkciji izdržalo test vremena onda su to svakako Chorovi wuxia filmovi.