The Shadow Whip (1971)

Ying zi shen bian

Režija: Lo Wei 

Koreografija: Simon Chui Yee Ang

Uloge: Cheng Pei Pei, Ku Feng, Yueh Hua

 

Žene ratnice su bile standardni dio repertoara mandarinskog i kantonskog filma od samih početaka hongkonške kinematografije. Naslanjajući se na tradiciju Pekinške opere, ali i wuxia literature u okviru koje je postojao jedan čitav podžanrn nuxia novela sa ženskim likovima, heroine su na filmu, uglavnom, imale dualističku muško-žensku prirodu i predstavljane su kao ratnice ili ljubavni interes heroja. Šezdesetih godina Shaw Brothers i njegov najveći rival još uvijek živući Catay studio, koji će par godina kasnije Raymond Chow transformisati u Golden Harvest, u velikim su količinama štancovali adaptacije novela sa ženama u glavnim ulogama. Posebno pojavom “Nove ere” Shaw Brothersa, likovi heroina su postali toliko popularni da je većina glavnih uloga u wuxia filmovima bila upravo rezervisana za njih. Međutim, tek sa King Huom koji je vjerovatno pod uticajem Chang Chehovih junaka, mada su tu uticaji dvosmjerni, u Come Drink With Me, A Touch of Zen i The Fate of Lee Khan, uobličio prototip žene-xia ratnice, dobili smo heroine u pravom smislu riječi. Preko noći su se u ulogama wuxa heroina pojavile buduće zvijezde Cheng Pei Pei, Lily Ho, Ching Li, Ciao Chia, Chin Ping, Shih Szu i mnoge druge koje su obilježile taj period SB akcije.

 

U isto vrijeme, Chang Cheh preko One-Armed Swordsmana uvodi princip yanggang – muškog herojstva, u kojem imamo tragičnog ratnika u liku Jimmy Wang Yua, i stvari počinju da se mijenjaju. Međutim, heroine su još izvjesno vrijeme dominirale na velikom platnu, otprilike sve do početka sedamdesetih, kada je trend počeo da opada pojavom Bruce Leeja i Chehovih Heroic Bloodshed filmova u kojima su ženske heroje zamijenili muški. Najpoznatija heroina wuxa filma tog perioda bila je Cheng Pei Pei, a njen posljednji film za Shaw Brothers i na neki način kraj ere xia ratnica The Shadow Wip, u režiji čuvenog Lo Weia.

Jedna od predrasuda vezana za reditelja Lo Weia je da je većim dijelom svoje karijere pravio užasne filmove, te da nije snimio ništa bitno sve dok mu se nije posrećila saradnja sa Bruce Leejem, a kasnije i sa Jackie Chanom. To naravno nije tačno, jer je u svojoj dugoj i plodnoj karijeri napravio priličan broj solidnih filmova, zapravo uz Chang Cheha i Ching Konga bio je najvažniji reditelj Shaw Brothersovih wuxia filmova sa kraja šezdesetih. The Shadow Whip je, kao i u slučaju Cheng Pei Pei, njegov posljednji film za Shawse, nakon kojeg je prešao u rivalski Golden Harvest i u mnogo lošijim produkcionim uslovima snimio dva niskobudžetna filma sa tada anonimnim momkom tek pristiglim iz Amerike pod imenom Bruce Lee. Nakon uspjeha ovih filmova, mnogo toga će se promijeniti kako u Weievom životu tako i u industriji. Međutim, ostaje činjenica da je ipak u jednom dijelu nepravedno oklevetan, vjerovatno i zato što je imao sreću da radi sa najvećim zvijezdama hongkonškog filma. Priče kako je vrijeme na setovima provodio uglavnom spavajući ili kladeći se na konjske trke, te da je bio potpuno nezainteresovan za Bruceve ideje tokom snimanja, ali i da je kasnije sve zasluge pokušao da prisvoji za sebe pa je Bruce čak potezao nož na njega, vjerovatno su tačne, mada, teško bi bilo ko bio previše motivisan na rad kada sa raskošnih produkcija Shaw Brothersa spadnete na memljive radničke barake i tajlandske bordele, gdje je sniman The Big Boss. Ogroman uspjeh sa Bruceom mu je omogućio da se potpuno osamostali, osnuje svoju kompaniju, te da vrlo brzo regrutuje još jednu buduću zvijezdu Jackie Chana, sa kojim će tek imati probleme. Ipak, njegov opušteni pristup režiji je mnogo bolje funkcionisao sa resursima koje je imao u Shaw Brothersu. To je bilo više nego očigledno nakon što je napustio SB i bez podrške velikog studija, na siromašnim budžetima i vrlo limitiranim tehničkim mogućnostima pravio filmove koji su izgledali daleko skromnije. Sve to ne mijenja činjenicu da Wei uopšte nije bio loš reditelj, te da je The Shadow Wip jedna od boljih wuxia avantura snimljenih za Shaw Brothers sa početka sedamdesetih. 

Cheng Pei Pei igra mladu Yun koja je od svog ujaka Fanga (Tien Feng) naučila tehniku shadow wipa (biča sjenke), koja podrazumijeva mlataranje ogromnim bičem za bikove. Ona na početku filma u gostionici upotrijebi svoj bič, što zainteresuje Honga (Ku Feng), misterioznog stranca u potrazi za njenim ujakom koji je prije 15 godina optužen za ubistvo i krađu dijamanata, te odluči da je prati. Hong je majstor borilačkih vještina koji, između ostalog, može da hoda po snijegu ne ostavljajući tragove. Hong pronalazi ujaka sa kojim organizuje duel, međutim, Fang uspijeva da pobjegne. U gostionici se pojavljuje još jedan misteriozni mačevalac Wong (Yueh Hua) koji takođe želi da sazna istinu o biču. Wang je u istoj misiji kao i Hong, ali motivi su im drugačiji. Dok Hong želi dijamante, Wang traži čovjeka koji mu je pobio porodicu a koji se takođe služi tehnikom Shadow Wipa. Wang pomaže Yun u borbi sa banditima i stiče njeno povjerenje. Pošto Yun udara bičem kao Feng, Wang sumnja da je on njen učitelj.  Za to vrijeme gostionica postaje vrlo prometno mjesto. U i oko nje se pojavljuju razni sumnjivi tipovi, odmetnici, kriminalci i slični sa istom namjerom – da se dokopaju dijamanata. Kako to da su svi čekali 15 godina i odjednom navalili u gostionicu nije objašnjeno. U svakom slučaju, svi jure Fenga koji živi povučeno sa Yun i krije istinu šta se zaista dogodilo prije 15 godina. Prije nego što Yun sazna pravi razlog Fangovog skrivanja i otkrije istinu o svojoj porodici, moraće da se obračuna sa gomilom bandita ali i da se suoči sa par iznenađenja iz prošlosti. 

Ova klasična Shawovska priča spada u filmove sa manje zapetljanom dramatrugijom nego inače. Iako bi mogli reći da film, prije svega, duguje harizmatičnoj Pei Pei, činjenica je da je ovo sjajno ispričana priča koja nema dosadnog momenta od početka do kraja. Snimljen po Ni Kuangovm predlošku bez komplikovanog zapleta i mnogo nepoznatih, za razliku od mnogih adaptacija wuxia novela koje ponekad znaju da smaraju nepotrebnim razvlačenjem, nudi jednostavnu priču u ograničenom vremenu od samo 78 minuta konstantno ispunjenih akcijom. 

Ni Kuang je savremeni autor koji se spacijalizovao za scenarije borilačkih filmova. Iako je nekoliko njegovih priča i ranije adaptirano u filmove, prvi originalni scenario sa kojim je postigao uspjeh bio je The One-Armed Swordsman. Ubrzo nakon toga zamijenio je Chang Cheha na mjestu glavnog scenariste studija, dok se Cheh posvetio isključivo režiji. Iako je većinu svojih scenarija napisao za Shaw Brothers, nije imao ekskluzivni ugovor što mu je omogućavalo da radi i za druge produkcije. To je obilato koristio i sarađivao sa mnogima izvan studija, uključujući Huang Fenga i Sammo Hunga između ostalih. Kuang je u svojoj karijeri napisao preko 500 scenarija što je vjerovatno apsolutni rekord kada je filmska industrija u pitanju.

Koreografija je old school u najboljem smislu te riječi. Standardno skakutanje po krovovima je neizbježno, mada, većina akcije se dešava bez upotrebe trampolina na otvorenim lokacijama ili u gostionici. Nakon čuvene scene u gostionici iz King Huovog Come Drink With Me, gostionice, kafane i drumske mehane su postale uobičajena mjesta za orkestriranja borilačkih scena. Razlog zašto su baš one čest seting za akciju vjerovatno ima i dublju pozadinu pošto su operske trupe, koje su preteče savremene filmske akcije, svoje predstave, uglavnom, igrale u gostionicama. Jedan od najboljih akcionih scena u The Shadow Whipu upravo se odigrava u gostionici. 

Pei Pei dominira u svim akcionim sekvencama, a posebno u onima koje uključuju bič. Kao bivša balerina, sa lakoćom je savladavala pokrete koje su od nje zahtijevale komplikovane koreografije, doduše, ovdje to i nije bilo neophodno jer, uglavnom, barata bičem i baca strelice. Bič pruža dosta mogućnosti za kreativno osmišljavanje akcije, što je u ovom slučaju moglo biti iskorišćeno na bolji način. Koreografiju nije radio majstor za oružja Tong Gai, koji bi sigurno unio mnogo više kreativnosti u mlataranje bičem, ali i ovako imamo par zanimljivih situacija. Na primjer, Yun uz pomoć biča sa lakoćom podiže jednog od negativaca i  koristi ga kao štit od strelica, ili bičem može da izbije mač iz ruke jednog bandita te da ga zabije u stomak drugom. Cheng Pei Pei je koristila bič i u filmu Whiplash, koji je snimila par godina kasnije za Golden Harvest u mnogo skromnijim produkcijskim uslovima. Bič kao oružje se pojavljuje i u The Invincible Eight, Weievoj prvoj režiji takođe za Golden Harvest, kao i u još jednom filmu iz GH produkcije tog perioda The Fast Sword (1971), u kojem je kao koreograf debitovao mladi Sammo Hung.

Bian (Bič) je tradicionalno kinesko kratko oružje. Dijeli se na dvije vrste: kruti, koji su napravljeni  za direktan udarac i fleksibilni bičevi, koji imaju veći domet ali se koriste na specifičan način kako bi bili efikasniji. Bian je u vrijeme Han Dinastije pravljen od čelika, bio je dug do dva metra i za njega je bila neophodna posebna vještina. U wuxia filmovima Bian se često natapao raznim otrovima, pa su žrtve umirale od jednog udarca nakon njihovog dejstva.

Za akciju zaduženi Simon Chui Yee Ang, od početka “Nove ere” Shaw Brothersa, bio je koreograf studija i u tom periodu glavni konkurent dolazećim nadama Lau Kar Leungu i Tong Gaiu. Njegova koreografija bila je jednako brza kao kod konkurenata, ne mogu reći i kreativnija, jer Gaia je u tom segmentu bilo teško nadmašiti, ali svakako jednako intenzivna. Chui je, iako iskusniji, u mnogim elementima kopirao Gaia, posebno u upotrebi gadgeta koji su uvijek davali novu dimenziju akciji, a koje je Tong Gai prvi uveo kao standard u SB filmove. Ipak, glavna zamjerka akciji je underckracking. Neki filmovi iz ovog perioda su potpuno upropašćeni pretjeranim ubrzavanjem borbi (primjer su mnoge tajvanske wuxia fantazije). U ovom slučaju, iako je u par situacija underckraking više nego očigledan, Chui nekako uspijeva da ga drži pod kontrolom ili, bolje rečeno, da ne pređe granicu. 

 

Ku Feng i loši momci

Cheng Pei Pei karijeru je započela kod King Hua u Come Drink with Me (1966), koji je do danas ostao najvžaniji film u njenoj karijeri i jedan od najbitniji u istoriji žanra. Slijedio je nastavak Golden Swallow (1968) baziran na liku iz originalnog Huovog filma, kojeg je nakon velikog uspjeha One-Armed Swordsmana (1967) režirala nova velika zvijezda SB studija Chang Cheh. Osim kod Hua i Cheha, Cheng Pei Pei je igrala kod Ho Meng Hua, koji je, prije nego što je počeo da eksperimentiše sa hororom i eksploatacijama, snimio nekoliko kvalitetnih wuxia filmova (The Jade Raksha, Lady Of Steele i The Lady Hermit). Takođe je igrala i u seriji wuxia filmova Lo Weia The Golden Sword (1969), Raw Courage (1969), Dragon Swamp (1969), Brothers Five (1970) i na kraju The Shadow Whip (1971). Nakon The Shadow Wipa napustila je studio, udala se i emigrirala u Ameriku, međutim, par godina kasnije vratila se u Hong Kong, ali ne u SB, već rivalski Golden Harvest (običaj Reymonda Chowa da preuzima SB zvijezde) te snimila dva moderna kung fu akcijaša: Kung Fu Girl, u kojem je Lo Wei pokušao da je predstavi kao žensku varijantu Bruce Leeja iz Fist of Furyja, i Whiplash, kojeg sam već pominjao. Zanimljivo da je u Kung Fu Girl glavni statista bio mladi Jackie Chan i vrlo je moguće da ga je upravo na ovom filmu Wei prvi put upoznao.

Formulu uspostavljenu sa Cheng Pei Pei pratili su mnogi sa više ili manje uspješnim kopijama ženskih heroina koje su u sljedećim godinama prodefilovale kroz produkciju.

Prije svih, Lily Ho (u crnačkom žargonu ime zvuči jako zanimljivo), koja je bila jedna od najveći zvijezda Shaw Brothersa šezdesetih, vrlo aktivna i tokom sedamdesetih.  Prvu glavnu ulogu dobila je u wuxia akciji The Knight Of Knights (1966), za koju je Chang Cheh napisao scenario. Oprobala se i u špijunskim trilerima Angel With the Iron Fists (1966) i nastavku The Angels Strikes Again (1968). Nastupala je u najpoznatijim filmovima studija tog vremena, uključujući The Water Margin (1972), The 14 Amazons (1972), Intimate Confessions of a Chinese Courtesan (1972). Kao i mnoge koleginice, odlučila je da se penzioniše na vrhuncu karijere. 

Chin Ping se takođe u produkciji zadržala kratko, ali je to nije spriječilo da se pojavi u priličnom broju filmova, između ostalih: The Bells Of Death (1968), Killer Darts (1968), Vengeance Is A Golden Blade (1969), The Twelve Gold Medallions. Sa tada najvećom zvijezdom produkcije, Jimmy Wang Yuom, igrala je u Chang Chehovom debitantskom filmu The Tiger Boy, kao i u The Magnificent Trio i Trail of the Broken Blade. 

Ching Li se pridružila studiju 1967. glumeći uglavnom u wuxia filmovima i dramama, najviše kod Chang Cheha (Boxer From Shantung, Blood Brothers) koji je bio dobar prijatelj sa njenim ocem, takođe poznatim glumcem Ching Miaom. U filmovima Duel Of Fists i The Angry Guest, partneri su joj bili David Chiang i Ti Lung. Nakon saradnje sa Chehom nastavila je da se pojavljuje u wuxia fantazijama Yuen Chora. 

Shih Szu je bila, ako ne najpopularnija, onda sigurno najljepša od svih wuxia heroina. Bila je najmlađa u grupi novih nada studija, a pošto je pohađala balet proglasili su je novom Cheng Pei Pei. Vrlo brzo je dobila uloge u filmovima The Rescue iz 1971, a zatim sljedeće godine The Lady Hermit (u kome se pojavljuje zajedno sa Cheng Pei Pei) i nastavku The Black Tavern (1972). Oprobala se i u kung fu filmovima The Thundebolt Fist (1972) i The Champion (1973). Zajedno sa Lo Liehom i Davidom Chiangom, glumila je u SB koprodukcijama Supermen against The Orient i Legend of the 7 Golden Vampires. Shih Szu je postala prva žena koja je na velikom platnu bacala giljotine u The Flying Guillotine 2 (1978), filmu koji je jedva završen. Na pola produkcije zamijenjen je reditelj, dok je glavni glumac Chen Kuan Tai napustio snimanje, pa je na njegovo mjesto uskočio Ti Lung. Sredinom sedamdesetih, bilo je sve manje ženskih uloga u wuxia filmovima, ali je Shih Szu uspjela da se pojavi u još nekim nezavisnim produkcijama do kraja karijere. Njena posljednja velika uloga u Shaw Brothersu je zapravo bio posljednji nuxia film produkcije Lady Of The Law (1975), u kojem je koreografiju radio tada malo poznati Ching Siu Tung. 

Shih Szu

Betty Ting Pei, koja se pridružila Shaw Brothers 1968. prethodno je, kao i mnoge glumice, bila plesačica. Iako je imala relativno uspješnu karijeru u SB, postala je poznata, ne po ulogama, već navodnoj aferi sa Bruce Leejem i po tome što je bila posljednja osoba koja ga je vidjela živog. Prema jednoj od teorija, ona je direktno odgovorna za Bruceovu smrt, pošto mu je dala tablete na koje je bio alergičan i koje su izazvale moždanu edemu i smrt. Producirala je i glumila glavnu ulogu u negledljivom biopicu Bruce Lee & I (Daniel Lee je igrao Brucea) u kojem je ispričala svoju verziju događaja vezanu za Bruceovu smrt.

Akcija u The Shadow Whipu se odvija između Shaw Brothersovih enterijera i predivnih zimskih eksterijera snimanih u Koreji. Planinske lokacije prekrivene snijegom su svakako dobrodošla promjena u odnosu na SB setove. Zaista ponekad čudi, bez obzira na sav raskoš filmskog studija u Clearwather Bayu, zašto češće nisu izlazili na lokacije i snimali prirodne ljepote kojima taj dio svijeta obiluje. Ne postoji mnogo filmova iz SB produkcije u kojima se radnja dešava u snježnim uslovima. Prva asocijacija je, naravno, One-Armed Swordsman, ali on je samo djelimično sniman po snijegu. Vengeance of a Snow Girl (1971), iako naslov upućuje na zimske uslove, nastao je u SB enterijerima. The Black Enforcer (1972) u režiji Ho Meng Hua, koji je takođe sniman u Koreji, jedan je od rijetkih filmova koji je komplet u snježnom setingu.

Cheng Pei Pei sa bijelom krznenom šubarom na glavi koju ne skida svo vrijeme filma, izgleda jako simpatično. Ona je jednostavno rođena za ovakve uloge, a hemija između nje i Yueh Hua je očigledna. To je razumljivo jer, nakon što su upareni u Come Drink With Me, ovo je bio njihov šesti zajednički film. Hua će još dugo ostati jedan od najvažnijih glumaca u Shaw Brothersu, dok će se Pei Pei vrlo brzo povući. Od sporednih likova, tu je glavni antagonista Ku Feng, jedan je od najdugovječnijih glumaca SB produkcije. On nije bio klasični negativac kao npr. Chang Yi, zapravo mnogo češće u karijeri je igrao pozitivne likove, ali ovdje je kao vođa potjere sasvim solidan. Društvo mu pravi još jedan veteran Tien Feng, koji u filmu djeluje nedovoljno iskorišćeno. U akcionim sekvencama je dobar, kao što se to i očekuje od njega, ali generalno je dobio malo prostora da pokaže šta zna. Lo Wei, koji je imao običaj da se u svojim filmovima pojavljuje u  kameo ulogama, ovoga puta je u ulozi Yeninog oca.

Na kraju, uz uvijek zanimljivu Cheng Pei Pei, konzistentnu priču, kvalitetnu akciju i pametno odabrane lokacije, The Shadow Whip je sasvim solidan Lo Weiev film koji zaslužuje pažnju ne samo fanova žanra.

The Skyhawk (1974)

Huang Fei-hong xiao lin quan

Režija: Cheng Chang Ho                                                                                                                            Koreografija: Sammo Hung                                        

Uloge: Kuan Tak Hing, Sammo Hung, Carter Wong

Veteran Kuan Tak Hing reprizira ulogu legendarnog majstora južnjačkih borilačkih vještina Wong Fei Hunga, za koju je neraskidivo vezan i koja ga je ne samo proslavila već i definisala kung fu film kakvog danas poznajemo.

Kuan Tak Hing je u filmovima i serijama igrao Hunga preko 100 puta, po čemu je sigurno apsolutni rekorder u istoriji hongkonške kinematografije, pa ne čudi što ga je publika u Hong Kongu i okolnim zemljama apsolutno poistovjećivala sa legendarnim junakom. U filmu The Skyhawk, Kuan Tak Hing se nakon četiri godine pauze vraća Wong Fei Hungu, potpomognut novom generacijom kung fu entuzijasta na čelu sa Sammo Hungom i Carter Wongom.

Priča počinje kada Wong Fei Hung (Kuan Tak Hing) sa svojim učenikom, Fei Feiem (Sammo Hung), dolazi u posjetu prijatelju Chuu na Tajland. Usput pokupi Lea ( Carter Wong ), mladog borca koji upada u nevolje sa lokalnim majstorom borilačkih vještina (Whang In Shik). Stvari se komplikuju kada Lea prebije glavni kriminalac u gradu Ku (Chiu Hung). Hung odvodi Lea kod svog domaćina Chua, koji živi sa ćerkom (Nora Miao) i koji, takođe, postaju meta kriminalaca. Ku pokušava da monopoliše sve poslove u gradu ne birajući sredstva i terorišući sve koji mu se nađu na putu, uključujući i Hungove prijatelje. Nakon što Chu sazna da Ku švercuje narkotike, angažuje Whang In Shika da ga likvidira, a njegova sljedeća meta postaje i Fei. Wong Fei Hung shvata da konfučijanska ubjeđivanja ne pomažu u gradu pod kontrolom Kua, te odlučuje da stvar uzme u svoje ruke na način kako on to najbolje zna.  

Sammo Hung je u koreografiji uz standardni pristup tradicionalnim južnjačkim stilovima Wong Fei Hunga, inkorporiaro akrobatske elemente iz opere, što je redovno radio još od vremena saradnje sa Han Ying Chiehom. Možda mala zamjerka ide na preveliko korišćenje trampolina, što je opet Chiehov uticaj na Hunga. Naime, Han Ying Chieh je bio prvi koreograf u industriji koji je koristio trampoline za bestežinske skokove. Tokom filma Fei Hung dosta vremena provodi u vazduhu, sa svojim “Qi” je u stanju to da radi, ali ipak ne izgleda previše uvjerljivo.U vrijeme snimanja filma, Kuan Tak Hing je imao šezdeset devet godina i logično je da njegovi pokreti nisu bili tako tečni kao nekada. Iako borbe u kojima učestvuje vidimo, uglavnom, iz krupnih planova, osim kada uskače dubler da ga odmijeni u akrobacijama, Hing je još uvijek bio vrlo vitalan. Kada su refleksi u pitanju možda i ne toliko, ali u kordinaciji pokreta sigurno jeste. Posebno, njegova tehnika Wulang motkom izgleda efikasno kao u najboljim danima. Generalno, borbe su dobro koreografisane i prilično frekventne, tako da brz tempo filma do kraja nikako ne opada.

 

Sammo

Do 1974. godine Sammo Hung je već sazrio kao akcioni reditelj i njegove koreografije su postale prilično prepoznatljive. Akcija u The Skyhawku izgleda brže i modernije od onoga što je dolazilo iz rivalskog SB studija. Razlika između Hunga i Lau Kar Leunga u to vrijeme, bila je u Leungovom insistiranju na autentičnoj akciji, prenošenju Hung Gar stila na velike ekrane, dok je Sammo donio moderniji operski pristup sa dosta akrobatike i raznim trikovima kojima je poboljšavao kvalitet akcije, pa je njegova koreografija izgledala atraktivnije. Naravno, sve je stvar ukusa, neko više voli Leunga, međutim, Hungova spontanost i kreativnost te svjež pristup akciji vjerovatno je uticala i na Leunga da, već krajem dekade, u koreografije nekih od svojih ključnih filmova ubaci mnogo više operskih elemenata. 

Sammo Hung, kao Fei u filmu, zapravo se previše ne razlikuje od svojih likova iz Iron-Fisted Monk (1977 ) i The Magnificent Butchera (1980). On je učenik koji upada u razne nezgodne situacije, doduše, one nisu komične, komičnih situacija u The Skyhawk skoro da nema, ali je Sammo ovaj lik reciklirao i u svojim sljedećim projektima. Pored njega, tu je i Carter Wong, u to vrijeme zajedno sa Sammom i Angelom Mao nova mlada zvijezda Golden Harvest produkcije. Vrijeme provedeno u GH je sigurno najbolji dio njegove karijere i očigledno je da se ovdje trudi (što se ne može reći za njegov tajvanski period) da ostavi dobar utisak pred kamerama. Njima dvojici se suprotstavlja majstor hapkidoa Korejac Whang In Shik. Ovaj sjajni borac je, tokom sedamdesetih, redovno dobijao uloge negativaca u Golden Harvest produkcijama. Sigurno je ostao najpoznatiji po liku Master Kama u Jackie Chanovom The Young Masteru (1980), mada je prije toga igrao i u Hapkidou (1972), The Tournamentu (1972), kao i vođu Japanaca u When Taekwondo Strikes (1973). 

 

Whang In Shik

U filmu se pojavljuje i Nora Miao, najpoznatija po ulogama u tri Bruceova filma (The Big Boss, Fist of Fury, The Way of the Dragon), kao i Lily Chen. Zbog Hungovog konfučijanstva koje podrazumijeva da je ženski moral u potčinjavanju i poslušnosti, u filmu ženski likovi ne praktikuju borilačke vještine. Ovo je jedan od motiva preuzetih iz originalnog Wong Fei Hung serijala. Takođe, The Skyhawk prati osnovnu ideju originalnog serijala u kojem Hung i društvo prolaze kroz stalne provokacije i  napade od strane negativaca, zatim iz toga izvlače moralne pouke uz konfučijanske savjete Wong Fei Hunga, te na kraju, naravno, pobjeđuju loše momke.

Pošto je film sniman na Tajlandu, veliki dio glumačke postave su lokalni Tajlanđani, kao i Korejci (reditelj je Korejac). Posljednji obračun je snimljenu Hong Kongu pošto Kuan Tak Hing, navodno, nije više mogao da izdrži temperature i veliku vlažnost vazduha na Tajlandu. To je bila dobra odluka jer je finalna borba izuzetno intenzivna i prilično duga. Naravno, promjena lokacija iz Tajlanda u HK je više nego očigledna, ali izgleda da je ekipi zdravlje starog Hinga ipak bilo mnogo važnije.

Cheng Chang-Ho, prije nego što je prešao u SB, bio je jedan od najpriznatijih korejskih akcionih reditelja. Za SB je snimio seriju wuxia naslova (Heads for Sale, Valley of the Fangs, Swift Knight), međutim, proslavio ga je kung fu film King Boxer sa Lo Liehom u glavnoj ulozi. Zanimljivo je da je Warner Brothers otkupio film, promijenio mu naziv u 5 Fingers of Death, dabovao ga, izbacio neke scene i pustio u distribuciju u junu 1973. neposredno prije Bruceove smrti i nekoliko mjeseci pred svjetsku premijeru Enter the Dragona. Sve je to uticalo na neočekivano veliku popularnost ovoga filma među američkom publikom, koji je postao najgledaniji Shaw Brothersov film na zapadu. Naravno, i prije uspjeha King Boxera kung fu filmovi su se prikazivali na zapadu, doduše, u okviru bioskopa u kineskim četvrtima u koje zapadnjaci nisu baš često navraćali, a i da jesu, ti filmovi ranih sedamdesetih nisu bili dabovani ni prevođeni na engleski. Tako da se može reći da je King Boxer, kao i godinu dana ranije, The Big Boss i Fist of Fury, bili prvi filmovi koji su zapadnjačkoj publici približili kung fu kulturu. Prelaskom u Golden Harvest, Cheng Chang-Ho je režirao malo zapaženi The Devil's Treasure (1973), a zatim sljedeće godine The Skyhawk (1974). Nakon The Skyhawka, sa Angelom Mao za Golden Harvest snimio je još The Association (1975) i Broken Oath (1977), koji nisu sjajno prošli na blagajnama, nakon čega se vratio u Koreju.

Danas se smatra da je moderni kung fu žanr pokrenut serijom filmova baziranim na avanturama Wong Fei Hunga sa Kuan Tak Hingom u naslovnoj ulozi. Reditelj većine ovih filmova je bio čuveni Wu Pang, za čije ime se veže preko 80 naslova (na hkmdb.com navedeno je 85 filmova). Ključna razlika između, u to vrijeme, novog pristupa akciji u odnosu na tradicionalne wuxia filmove koji su se još uvijek snimali, bilo je odbacivanje fantastičnih elemenata i insistiranje na realnim borbama. Razlog ekspresne popularnosti ovih filmova je, uz novitete na planu akcije, bilo zasićenje kineske publike wuxia produkcijama koje su u većini slučajeva bili repetativne i jako loše realizovane. Publici je postalo naporno da gleda loše koreografisane leteće junake čije su fantastične moće često bile više komične nego uzbudljive.

Wuxia filmovi su se tradicionalno bazirali na tehnikama sjevernih škola koje su imale jak uticaj na Kinesku operu, sa druge strane, Wong Fei Hungov serijal se oslanjao na južnjačke stilove. Lik Wong Fei Hunga se bazirao na sličnoj wuxia osnovi – heroj koji koristi svoje vještine u borbi za pravdu te uvijek stiže u pomoć slabima i potlačenima. Kao takav, bio je model pravog modernog ratnika iz xia tradicije, sa kombinacijom konfučijanske etike i budističkih principa, te tolerancije u tijelu kantonskog junaka. Zapravo, radilo se o nekoj vrsti prvog savremenog kineskog super heroja.

Prije pojave serijala sa Wong Fei Hungom, prvi kung fu film produciran pred Drugi svjetski rat je bio The Adventures of Fong Sai-yuk (1938), u kojem se kao glavni lik pojavljuje još jedan južnjački heroj Fong Sai Yuk, čija je popularnost u kineskoj popularnoj kulturi skoro na nivou Wong Fei Hunga. U to vrijeme Wong Fei Hung i Fong Sai Yuk su popularizovani kroz novele koje su izlazile kao jeftina pulp izdanja u serijama i postale pristupačne širokim masama. Fong Sai Yuk je kao i Wong Fei Hung bio kantonski junak, tako da su se njegove borilačke vještine bazirale na tradicijama južnog Šaolina i razlikovale se od sjeverne tradicije, koja se opet bazirala na Wutangu i sjevernom Šaolinu. Nakon rata nastavljeno je sa produkcijom filmova sa Fong Sai Yukom, sve do 1949. godine, kada započinje era Wong Fei Hunga. Kuan Tak Hing je toliko uspješno igrao Wong Fei Hunga da je serijal trajao, uz male pauze, sljedećih 30 godina. Sa druge strane, legenda o Fong Sai Yuku je obnovljena sedamdesetih u seriji filmova Šaolinskog kruga Chang Cheha za Shaw Brothers, u kojima je mladog Fong Sai Yuka igrao pokojni Alexander Fu Sheng. Početkom devedesetih liku se vratio Jet Li u filmovima Fong Sai-yuk 1 i 2.

 Kuan Tak Hing

Wong Fei Hungov serijal je započeo 1949. sa dva filma zbirnog naslova The True Story of Wong Fei-hung. Glavna uloga je, naravno, bila rezervisana za Kuan Tak Hinga, dok je režiju potpisao Wu Pang. Wu Pang je za Wong Fei Hunga saznao, kao i mnogi, iz pulp novina i shvatio da bi mogao biti dobar materijal za film. Ubrzo je tražio da mu dostave što više biografskih podataka o životu Wong Fei Hunga, na šta su oni pristali i poslali mu punu biografiju. Biografija koju je dobio uglavnom je bila fikcija, ali sjajan materijal za buduće scenarije.

Wong Fei Hungovi filmovi su vremenom postali industrija za sebe; reditelji, koreografi, sporedni glumci koji su se godinama smjenjivali na setovima ovih filmova su formirali nukleus za stvarnje posebnog žanra – kung fu filma. Veliki broj glumaca Shaw Brothersa i Golden Harvesta su započeli svoje karijere upravo na Hungovom serijalu.Npr. Lau Tsam, otac Lau Kar Leunga, bio je koreograf u mnogimWong Fei Hungovim filmovima, dok je Sam Yuen, otac Yuen Woo Pinga, prošao put od statiste do redovnog glumca. Istovremeno, njihova popularnost je prevazišla sve druge žanrove u kantonskoj filmskoj industriji, a interesovanje se proširilo i na druge zemlje u okruženju. 

Istorijski Wong Fei Hung je rođen, zavisno od izvora, u periodu između 1847. i 1855. i počeo je da trenira Hung Gar već sa pet godina uz pomoć svog oca Wong Kei Yinga. Mladi Wong Fei Hung naučio je i vještinu bagua (osmo-diagramska motka) stvorene od strane legendarnog člana Yang porodice poznatog u kineskom folkloru kao Wulang (na osnovu te legende je Lau Kar Leung snimio film The Eight Diagram Pole Fighter). Wulang se zamonašio i prenio svoje tehnike Lu Acaiu, jednom od originalnih monaha koji su, opet prema legendi, preživjeli paljenje Šaolina. Lu je zatim prenio tehnike svom učeniku Wong Kei Yingu, koji je znanje dalje prenosio svojim sinovima (u filmu Lau Kar Leunga Challenge of the Masters, Wong Fei Hung je tehnike naučio lično od Lu Acaia).

Fei Hungovo sjajno poznavanje borilačkih vještina omogućilo mu je da obučava vladine trupe u Guangdongu, ali, pošto primanja nisu bila redovna, odlučio je da dodatno zarađuje kao iscjelitelj (korišćenje raznih trava su čest detalj u njegovim filmovima). Kao mali,  putovao je sa ocem po provinciji prodavajući lijekove na bazi trava i demonstrirajući svoje bagua tehnike, što je oduševljavalo publiku na trgovima na kojima je nastupao. Već sa dvanaest godina, postao je lokalna senzacija. Na jednom od nastupa porazio je starijeg dječaka iz lokalne škole borilačkih vještina, što je dodatno učvrstilo njegov status (ovaj događaj, kao i njegove avanture i putovanja sa ocem su prikazani u Yuen Wo Pingovom filmu Iron Monkey). U to vrijeme je usavršio i očevu tehniku „udarac bez sjene“ (wuxing jiao) koja će kasnije biti dosta eksploatisana u filmovima od strane Kuan Tak Hinga. U Fei Hungovoj biografiji su detaljno opisane njegove avanture od djetinjstva, tinejdžerskog doba, pa do zrelog doba, koje su, u većini slučajeva, bile predlošci za filmove. Wong Fei Hung je preminuo, opet zavisno od dva izvora, 1920. ili 1924. ostavivši iza sebe legendu koja će vremenom biti samo dopunjivana. 

Popularnost su stekli i neki od njegovih učenika, kao npr. Lam Sai Wing (popularni Butcher Wing), koji je kasnije osnovao svoju školu za borilačke vještine nastavljajući Hungovu tradiciju. Lam Sai Wing je jedini od Wongovih učenika po kome je snimljen film izvan serijala filmova o Wong Fei Hung (već pominajni Yuen Woo Pingov The Magnificent Butcher, sa Sammo Hungom u glavnoj ulozi).

 

U periodu između 1949. do danas teško je izbrojati koliko je tačno snimljeno filmova o Wong Fei Hungu. Sa Kuan Tak Hingom u naslovnoj ulozi postoji ukupno 77 naslova iz originalnog serijala, ne računajući kasnije filmove, kao i veliki broj serija u kojima je Hing takođe glumio Fei Hunga, što premašuje brojku od 100. Samo 1956. godine izašlo je dvadeset pet filmova, u prosjeku više od dva mjesečno.

Wong Fei Hungov serijal je predstavljao realističan pogled na borilačke vještine u poređenju sa fantastičnim wuxia avanturama koje su tada bile dominantne. Specijalni efekti u wuxia filmovima su izvođeni na razne načine, od upotrebe štapa i kanapa, trampolina, do direktne animacije, što se vizuelno vrlo razlikovalo od Hungovih filmova. Likovi u wuxia filmovima su imali mogućnost levitacije, prkosili su zemljinoj teži, skakali desetine metara u vazduh, te se pojavljivali i nestajali kad požele. Svega toga nije bilo kod Wong Fei Hunga. Od ovih filmova je i započela tradicija “realne borbe” na filmu, koja će svoj vrhunac doživjeti početkom sedamdesetih sa pojavom Bruce Leeja. Prvi filmovi u seriji su prikazivali borilačke vještine jedinstvene na jugu, kao što su tehnike Tigra i Ždrala i borbe sa motkom tehnikom Wulanga, za koje je bilo neophodno posebno umijeće. Tradicionalna borba rukama prevedena na film dobila je svoje tehnike kao što su Hung Pesnica (tradicionalni Hung Gar) i udarac bez sjene (wuxing jiao), kao zaštitini znak pravog Wong Fei Hunga. Međutim, serijal  nikada nije koristio specijalne efekte bilo koje vrste, a to je bila ključna razlika u odnosu na wuxia filmsku tradiciju.

U serijalu su se prikazivali kantonski festivali, posebni običaji juga, tradicionalna umjetnost liječenja biljem kao Hungov specijalitet, takođe igra sa lavovima na ulicama kao poseban dio tradicije Kantona. Igra sa lavovima kao simbol zajedništva i blagostanja je često izvodio Kuan Tak Hing lično.

Zaplet većine filmova u serijalu bi počinjao u apotekarskoj radnji koju je držao Wong Fei Hung, a koja je služila i kao njegov prostor za vježbanje u koju bi dolazili razni klijenti tražeći lijekove ili moleći za pomoć. U apoteku su svraćali i izazivači iz rivalskih škola, kao i majstori iz raznih provincija, ali ih je Hung uvijek uspijevao savladati svojom vještinom ili intelektualnom superiornošću. U The Magnificent Butcheru, postoji sjajna scena kada Kuan Tak Hing u ulozi Wong Fei Hunga pobjeđuje suparnika iz rivalske škole kaliografijom. 

Fokus u filmovima je uvijek bio na nekoliko ključnih elemenata: prvo, odnos učitelj – student, gdje se uvijek poštovala hijerarhija i autoritet Fei Hunga, zatim kung fu tehnike koje su upražnjavali uglavnom muški učenici – ženskih likova je bilo malo i nisu praktikovale kung fu i treće, možda i najvažnije, rivalitet između različitih škola, prije svega, odnos između Wong Fei Hunga i glavnog negativca Sek Kina. Sek Kin, vjerovatno najpoznatiji negativac u žanru (igrao čuvenog Hana, glavnog "zloću" u Enter the Dragon), kao i Kuan Tak Hing, jako dobro je poznavao borilačke vještine.

Kako je Kuan Tak Hing stario, tako je lik Hunga postajao temeljniji i više filozofski nego borilački orjentisan. Nije odustajao od konfučijanskog principa i hijerarhijskih odnosa, kao i korišćenja borilačkih vještina kao sredstva a ne cilja, ali je mnogo manje koristio pesnice nego u prethodnim filmovima.

Sredinom sedamdesetih bila je neophodna nova krv koja bi redefinisala lik i pristupila mu na nov i drugačiji način. To se i desilo pojavom Jackie Chana i Yuen Woo Pinga koji su legendu potpuno izokrenuli naopačke i od Fei Hunga napravili pijanduru koja je samo pod dejstvom alkohola u stanju da se bije. Drunken Master je bio debitantsko ostvarenje Yuen Woo Pinga i do tada najveći komercijalni uspjeh Jackie Chana. Publika je reagovala iznenađujuće pozitivno, nimalo ne zamjerivši što se njihova legenda predstavlja u ne baš konfučijanskom maniru. Drunken Master je započeo niz filmova koji su u drugačijem svjetlu predstavili mladog Wong Fei Hunga (petnaest godina kasnije Chan je ponovo igrao Hunga u nastavku Drunken Master II). Wong Fei Hung je, uslovno rečeno, vraćen korijenima tek početkom devedesetih, kada je Tsui Hark napravio serijal Once Upon a Time in China, prikazavši mladog Fei Hunga (igrao ga je Jet Li) u mnogo ozbiljnijem svjetlu.

Prvi Shaw Brothersov film sa Wong Fei Hungom bio je The Master of Kung Fu iz 1973. godine, a Hunga je glumio Gu Feng. To je ujedno bio i prvi film Wong Fei Hunga na mandarinskom. Ideja je bila da se Gu Feng, inače sjevernjak, promoviše kao novo lice Hunga, te da se napravi serijal filmova po ugledu na stari serijal iz pedesetih. Eksperiment sa Gu Fengom je propao iako je snimljen još jedan film The Rivals of Kung Fu (1974), a zatim je uslijedio Golden Harvestov odgovor sa The Skyhawk (1974), ponovo sa Kuan Tak Hingom. 

Lau Kar Leung, kao nasljednik svog oca Lau Tsama, koji je bio učenik Butcher Winga – najpoznatijeg Wong Fei Hungovog učenika i posljednjeg u nizu baštinika Hungove borilačke tradicije, pokušao je predstaviti Hunga na svoj način u filmovima Challenge of the Masters (1976) i Martial Club (1981). Zanimljivo je da su u Shaw Brothersi odbili Kuan Taka jer su ga smatrali prestarim za ulogu, mada je on bio u sjajnoj formi i za Golden Harvest sve do početka osamdesetih redovno igrao Fei Hunga, doduše u sporednim ulogama (The Magnificent Butcher, The Magnificent Kick, Dreadnought). Preminuo je 1986. u 81. godini života.

Zaostavština filmskog Wong Fei Hunga je u popularnoj kulturi po svemu veća od naslijeđa stvarnog Fei Hunga. Filmski Wong Fei Hung je bio prototip narodnog heroja i personifikacija nacionalnog xia u kinematografiji, postavivši standard za kasnije nacionalne heroje koji su ovjekovečeni na filmu poput Huo Yuanjia (Jet Li u Fearlessu) ili Chen Zhena (kojeg su igrali Bruce Lee u Fist of Fury, kasnije i Donnie Yen).

Na kraju, The Skyhawk je, ne računajući Jackieve i Sammove parodije, sigurno najbolji Wong Fei Hungov film sa Kuan Tak Hingom. Ako volite slapstick komedije gledajte Drunken Master II, a ako ste više za ozbiljniji pristup, onda je ovaj film najbolji uvod u druženje sa Wong Fei Hungom.